"Hij doet niks hoor"

Het begon een jaar of acht geleden.

We woonden met een peuter in een flat op vijf hoog. Dagelijks gingen we met de lift naar beneden en bij terugkomst weer naar boven. Ook de hondenbezitters onder onze medeflatbewoners deden dat als ze hun geliefde viervoeters gingen uitlaten. De desbetreffende peuter had het niet zo op honden. Nou wil het geval dat als je het al niet zo op honden hebt, en je je vervolgens samen met een hond in een hokje van een paar vierkante meter bevindt waarvan de deuren dicht gaan, dat je daar dus wel een beetje benauwd van wordt. Als peuter probeer je niet net te doen alsof er niks aan de hand is en kan je bovendien nog niet relativeren dat je over een minuutje de lift wel weer uit bent. Bij gebrek aan wegrenmogelijkheden ga je dan maar heel dicht achter mama staan, of huilen, zoiets.

Al gauw merkte ik dat de hondenbezitter in kwestie de behoefte heeft om iets te zeggen. Zich te verantwoorden, dat zijn hond echt wel lief is en dat het dus niet zijn schuld is dat mijn kind zo doet. Alsof ze het met elkaar afgesproken hebben is de meest standaard gebruikte uitdrukking daarvoor "hij doet niks hoor".

Taalkundig gezien heb ik moeite met deze uitdrukking. Niks is een groot woord, maar het is niet waar. De hond doet namelijk heel veel. Hij kwispelt, hijgt, kwijlt of blaft. Met een beetje pech wil hij tegen je op springen, of (als je niet in een lift staat) naar je toe rennen. Met nog meer pech wil hij in je kruis snuffelen. Met heel veel pech ben je een van de duizenden mensen die jaarlijks wel door een hond gebeten wordt (even googlen leert dat dat echt heel veel gebeurt). En ook al is het een oud beestje met trouwe hondenogen, dan nog is hij echt heel groot - probeer eens naar een gemiddelde hond te kijken vanuit de ogen van een peuter.

Wat er eigenlijk bedoeld wordt met "hij doet niks hoor" is waarschijnlijk meer iets in de zin van "hij blaft wel heel hard, maar hij heeft nog nooit iemand heel hard gebeten" of "hij rent wel angstaanjagend blaffend naar je toe, maar hij bedoelt dat hij met je wil spelen" of "het voelt misschien eng dat hij aan je snuffelt, maar hij is nieuwsgierig naar wie je bent".

Helpende hondenbezitters ben ik gelukkig ook tegengekomen. Die als ze merken dat een kind bang is, hun hond netjes laten zitten (in het geval van de lift). Of (als je ze tegemoet loopt) hun hond wat strakker aan de lijn doen en gewoon doorlopen, zonder opmerkingen te maken als "ach, is-ie bang?". Of (als daar de tijd voor is) rustig afwachten en na een poosje vragen of je misschien even wil aaien.

Zelf ben ik trouwens niet bang voor honden (nou ja, niet heel erg, behalve dan als als ze grommend naar me blaffen en er eng uit zien, of als ze loslopen en op me af komen rennen bijvoorbeeld). Ik begrijp ook wel dat als je een lieve hond hebt die geen vlieg kwaad doet je je niet goed kan voorstellen dat iemand daar bang voor kan zijn. Maar angst is een ongrijpbare emotie. Er zijn bijvoorbeeld veel mensen verschrikkelijk bang voor spinnen. Die doen dus echt "niks". Of wel? Noem het maar eens niks als ze je dromen binnen komen kriebelen. Of als het van die hele grote zijn, ook al komen die alleen in enge films voor of in landen waar wij heel ver vandaan wonen.

Maar als je echt bang bent, helpt het dus niet om te horen te krijgen dat er eigenlijk niks aan de hand is. Onderliggende boodschap is dat het nergens op slaat dat je bang bent. Wat misschien in een bepaald opzicht wel zo lijkt te zijn, maar veel angsten zijn nou eenmaal irrationeel. Na echt heel vaak "hij doet niks hoor" te horen gekregen te hebben kan ik uit ervaring vertellen dat het echt niks helpt. En dat ik denk dat, ook al zal het meestal aardig bedoeld zijn, de angst van een kind (of een volwassene) door zoiets te zeggen niet serieus wordt genomen.

Ook al heb ik geen hond, ik ga me eens afvragen welke dingen ik misschien zelf onnadenkend zeg waarmee ik de ander eigenlijk niet serieus neem. En bij deze een vriendelijk verzoek: mag de uitdrukking "hij doet niks hoor" misschien afgeschaft worden?